Auteur: ds. Mark Janssens

Je zou denken dat het nogal een verschil is of je dwaas handelt of wijs. Nadenkt bij wat je doet of niet. Politici die maar wat roepen omdat het zo lekker bekt, terwijl ze weten dat niet kan wat ze voorstellen. Als je pleit voor lagere belastingen, dat vindt iedereen wel fijn, dan word je populair. Maar als je dan niet zegt wat gevolgen zijn voor bijvoorbeeld onderwijs of zorg, dan wordt het een ander verhaal. Dan moet je eigenlijk zeggen dat je vindt dat de belastingen omlaag moeten en dat dat betekent dat je minder geld beschikbaar stelt voor onderwijs en dat de zorg ook minder zal worden… Wijsheid of dwaasheid, een wereld van verschil.

Het verdrietige van Prediker in zijn 2e hoofdstuk is dat hij zegt dat er zeker verschil tussen wijsheid en dwaasheid is, natuurlijk, maar dat wijsheid ook een kwelling is. Het is niet altijd fijn als je dingen goed doorziet. Een zekere oppervlakkigheid heeft absoluut zijn bekoring! Maar wat Prediker bedoelt is vooral: wat levert wijsheid nu op, op lange termijn? Uiteindelijk is ook wijsheid lucht en leegte (zie de eerdere Nota Bene over ‘Lucht en Leegte’). Het is een verdrietige constatering.

Daarbij komt dat alle wijsheid de wereld niet kan redden. Nog eens, er is een groot verschil tussen wijsheid en dwaasheid. Vergelijk het met licht en donker. Tegelijk, zo nuchter is Prediker, treft zowel de wijze die in het licht leeft als de dwaas die in het donker leeft hetzelfde lot. Beiden zullen sterven. Je proeft het wel, Prediker maakt de harde realiteit niet mooier met vrome woorden.

Welk voordeel heb je er zelf van?, zo is zijn vraag. Hij bedoelt dat je er zelf ook niets aan hebt. Maar dan denk ik: Het is toch fijn, het is toch van waarde als je bijvoorbeeld kunt genieten van wat er goed en mooi en liefdevol is? Ook als het voorbijgaat, als het vergaat? Mooi als je wijsheid ergens voor kunt inzetten. Heerlijk toch als er mogelijkheden zijn om iets te verbeteren, als je een goede dag hebt, als iets af is dat af moet. Je hoeft toch niet alleen te somberen omdat alles nu eenmaal toch voorbijgaat? Ik vind Prediker over het algemeen niet somber of pessimistisch, maar realistisch. Maar in dit hoofdstuk ervaar ik hem wel als een somberman.

Ik denk dat hij ons wil zeggen: De volheid van het leven, echte vrede, te-vrede-nheid, dat neem je niet, dat kun je niet in eigen kracht bereiken. Het is iets dat je krijgt. Probeer daarom open te staan, ontvankelijk te zijn. Open voor God, voor zijn wijsheid. Prediker komt uiteindelijk bij Hem uit. ‘Alles ligt in zijn handen.’ Dat is geen oplossing van onze vragen en gevoelens. Het betekent niet dat je in geloof altijd de zin van het leven, van jouw leven, kunt ontdekken. Het is wel houvast. Houvast in Jezus Christus. Wijsheid is volgens mij: In Christus leven wij, in Christus sterven wij. Dat is nuchter en gelovig, aards en hemels.