Door Jan Belder, overgenomen van https://debijbel.nl/.
Is de Reformatie herdenken nog wel van deze tijd? Zijn er geen andere speerpunten vandaag dan die Luther naar voren bracht in 1517? Wat men er ook van vindt en hoe men er ook over denkt: Luther bepaalde de kerk bij de kernwaarden van het Evangelie.
Luther: Woord en Geest
De kerkhervormers vroegen aandacht voor het geschreven Woord, de Bijbel, en voor het vleesgeworden Woord: Jezus. En daarin zagen ze de Geest aan het werk. Gods Geest is, zo zeiden ze, de sleutel tot de Bijbel. En die sleutel draait op ons gebed. Dan gaan deuren open en valt alle licht op Christus. Dat had Luther ontdekt en het was voor hem een onvergetelijke ervaring. Bij het licht van Woord en Geest leerde hij zichzelf kennen als zondaar, en God als vergevingsgezind – door Christus.
Misschien werd daardoor Johannes 3:16 zijn lievelingstekst. Hij preekte er maar liefst zes keer over – over Gods liefde voor deze wereld: ‘Denn also hat Gott die Welt geliebt, dass er seinen eingeborenen Sohn gab, auf dass alle, die an ihn glauben, nicht verloren werden, sondern das ewige Leben haben.’
Later groeiden uit Luthers ontdekking de drie kernpunten van de Reformatie, die we kennen als de drie sola’s: sola scriptura (alleen het Woord), sola gratia (alleen door genade) en sola fide (alleen door geloof). De Reformatoren hoorden in de Schrift Gods stem en ze vonden er Christus als hun God en Redder. Ze legden de nadruk op de Schrift en op de Geest die daardoorheen zijn werk doet. Ze waren ‘enthousiast’ – letterlijk vanuit het Grieks: entheos, vol van God, door Hem bezield en bevlogen.
Reformatoren in crisistijd
Wat heeft het enthousiasme van de Reformatoren te zeggen in een tijd van crisis? Dat bleek bijvoorbeeld in 1933. ‘Gods Woord spreekt in de tegenwoordige tijd’, aldus de Zwitserse theoloog Karl Barth in een lezing op Hervormingsdag 1933 in Berlijn, ‘want het Woord is oud én actueel’. In januari van dat jaar had Hitler had de macht gegrepen in het democratische (!) Duitsland. Ook veel christenen – de zogenaamde ‘Deutsche Christen’ – vielen voor de nazi-ideologie. Barth zag in dat dit een duivelse ontzieling was van het Evangelie. Het getuigde van geloofsmoed dat Barth op die Hervormingsdag de Duitse christenen aanspoorde om terug te keren tot de kernwaarden van het Evangelie – net als de Reformatoren hadden gedaan. ‘Reformatie is: buigen voor het bevrijdende en gezaghebbende Woord van God’, aldus Barth. ‘Het is: de Kerk bouwen op het enige vaste fundament: Jezus Christus.’ Geen enkele andere ideologie of vroomheid kan het fundament van kerk en geloof zijn.
Lees meer: Hervormingsdag: ook voor nu?